Άκου, Ανθρωπάκο! (Βίλχελμ Ράιχ)

«Ο  Έρωτας,  η Εργασία & η Γνώση

είναι οι αστείρευτες πηγές της ζωής∙

αυτές που πρέπει να την κυβερνούν.»

Βίλχελμ Ράιχ

Ο Συγγραφέας

Ο Βίλχελμ Ράιχ γεννήθηκε το 1897 στη Γαλικία. Το 1918 γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή της Βιέννης & το 1920, ενώ ήταν ακόμη φοιτητής της Ιατρικής, έγινε μέλος της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας της Βιέννης, που τότε διηύθυνε ο Σίγκμουντ Φρόυντ. Η στενή σχέση του με τον Φρόυντ & την ψυχανάλυση συνεχίστηκε μέχρι το 1934. Το 1930 έφυγε απ’ την Αυστρία κι εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο όπου ασχολήθηκε με την ψυχική υγεία, δίνοντας ταυτόχρονα διαλέξεις στην ψυχιατρική κλινική & στο κολλέγιο μαρξιστών εργατών. Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία τον ανάγκασε να φύγει απ’ τη Γερμανία & για τα επόμενα 6χρόνια εργαζόταν εξόριστος στο Δανία, στη Σουηδία & τελικά στην Νορβηγία. Το 1939 αναχώρησε για τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ίδρυσε ερευνητικό εργαστήριο το Φόρεστ Χίλς της Νέας Υόρκης  κι αργότερα στο Μαίην. Το 1947 ο Ράιχ έγινε αντικείμενο ανακρίσεων εκ μέρους της Διεύθυνσης Τροφίμων & Φαρμάκων & το 1954 υποβλήθηκε μήνυση εναντίων του. Ο Ράιχ αρνήθηκε να παρουσιαστεί στο δικαστήριο σαν «κατηγορούμενος» σε θέματα βασικής φυσικής έρευνας & η απόφαση, καταδικαστική, εκδόθηκε ερήμην. Σύμφωνα μ’ αυτή, ο Ράιχ έπρεπε να αποσύρει απ’ το εμπόριο & να καταστρέψει όλους τους «οργονικούς συσσωρευτές» που είχε κατασκευάσει. Καταδικάστηκε επίσης να κάψει κάθε κείμενο, άρθρο, ή περιοδικό που αφορούσαν την κατασκευή & χρήση των συσσωρευτών. Τέλος του απαγόρευσαν να πουλά στο εξής & τα βιβλία του. Στην συνέχεια κατηγορήθηκε για εγκληματική περιφρόνηση & απέχθεια προς την παραπάνω απόφαση & καταδικάστηκε σε διετή φυλάκιση. Πέθανε στις ομοσπονδιακές φυλακές του Λουίσμπουργκ στις 3Νοέμβρη το 1957.

------- ------- ------- ------- ------- ------- -------

Εισαγωγή

Το «Άκου Ανθρωπάκο!» είναι ένα ανθρωπιστικό κι όχι επιστημονικό βιβλίο. Γράφτηκε το Καλοκαίρι του 1946 για τα αρχεία του Ινστιτούτου Οργόνης, χωρίς πρόθεση για δημοσίευση. Ήταν το αποτέλεσμα εσωτερικών καταιγίδων & συγκρούσεων ενός φυσικού επιστήμονα & γιατρού, που για δεκαετίες ολόκληρες παρατηρούσε, πρώτα απλοϊκά, μετά με έκπληξη& τελικά με τρόμο, πως ο Ανθρωπάκος μεταχειρίζεται τον εαυτό του∙ πως υποφέρει & επαναστατεί, πως δοξάζει τους εχθρούς του & δολοφονεί τους φίλους του∙ πως, όποτε ανεβαίνει στην εξουσία σαν «αντιπρόσωπος του λαού», κάνει κατάχρηση της δύναμής του, βασανίζοντας πιο απάνθρωπα τους άλλους, απ’ ότι ο ίδιος υπέφερε προηγούμενα, στα χέρια των σαδιστών της ανώτερης τάξης.

       Η «ομιλία» αυτή στον Ανθρωπάκο αποτελεί την ήσυχη απάντηση στη λασπολογία & στη δυσφήμιση. Όταν γράφτηκε, κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει πως ένας κρατικός μηχανισμός, επιφορτισμένος με την προστασία της δημόσιας υγεία, σε συνεργασία με πολιτικούς & ψυχαναλυτές καριέρας, θα εξαπέλυε επίθεση ενάντια στην έρευνα της οργόνης. Η απόφαση για να δημοσιευθεί αυτή εδώ η ομιλία, πάρθηκε το 1947 όταν η «συγκινησιακή πανούκλα» προσπάθησε να εξοντώσει την έρευνα της οργόνης (προσέξτε καλά: όχι να αποδείξει ότι είναι λαθεμένη, μα να την εξοντώσει με δυσφήμιση). Η έρευνα της οργόνης έχει μεγάλη σημασία για τη ζωή & την υγεία του ανθρώπου. Το γεγονός αυτό δικαιολογεί τη δημοσίευση αυτής της «ομιλίας» σαν ένα ιστορικό ντοκουμέντο. Κρίθηκε απαραίτητο να μάθει ο «κοινός άνθρωπος» τι γίνεται μέσα σ’ ένα επιστημονικό εργαστήριο & να μάθει επίσης πως φαίνεται ο ίδιος από τη σκοπιά ενός έμπειρου ψυχίατρου. Πρέπει να μάθει πώς να αναγνωρίζει την πραγματικότητα, που μόνη της μπορεί να εξουδετερώσει την καταστροφική του δίψα για εξουσία.

       Πρέπει να του πουν ξεκάθαρα τι ευθύνη κουβαλά ο ίδιος, όταν δουλεύει, κάνει έρωτα, μισεί ή απλώς κουβεντιάζει. Πρέπει να μάθει με ποιο τρόπο μετατρέπεται σε φασίστα, κόκκινης ή μαύρης απόχρωσης. Όποιος μάχεται για την προάσπιση της ζωής & την προστασία των παιδιών μας, πρέπει να εναντιωθεί στον κόκκινο & μαύρο φασισμό. Όχι επειδή σήμερα ο κόκκινος φασίστας, όπως & ο μαύρος πριν από αυτόν, κινείται από μια δολοφονική ιδεολογία, αλλ’ επειδή μετατρέπει τα ξύπνια & υγιή παιδιά σε ανάπηρους, ρομπότ & ψυχικά ηλίθιους∙ επειδή σύμφωνα μ’ αυτόν το κράτος υπερτερεί της δικαιοσύνης, το ψέμα υπερτερεί της αλήθειας, ο πόλεμος υπερτερεί της ζωής∙  επειδή τα παιδιά & η διατήρηση της ζωντάνιας στα παιδιά παραμένει η μόνη μας ελπίδα. Μια είναι η αρχή που εμφορεί το δάσκαλο & το γιατρό: η διατήρηση της ζωντάνιας στο παιδί & τον άρρωστο. Αν η αρχή αυτή τηρείται, τότε & τα μεγάλα προβλήματα της «εξωτερικής πολιτικής» βρίσκουν, επίσης, απλή λύση.

       Η «ομιλία» αυτή δεν υπαινίσσεται ότι όλοι πρέπει να την κάνουν πρότυπο της ζωής τους. Περιγράφει μόνο τις θύελλες της συγκινησιακής ζωής ενός παραγωγικού ανθρώπου που αγαπά τη ζωή. Δεν προτίθεται να πείσει ή να κερδίσει κανένα. Απεικονίζει εμπειρίες όπως ένας πίνακας απεικονίζει μια καταιγίδα. Ο αναγνώστης δεν καλείται να την αγαπήσει. Μπορεί & να τη διαβάσει ή όχι. Δεν περιέχει ούτε προγράμματα ούτε επιδιώξεις. Το μόνο που θέλει να κάνει, είναι να δώσει στον ερευνητή & διανοούμενο το δικαίωμα της προσωπικής αντίδρασης, κάτι που κανένας δεν αρνήθηκε στον ποιητή ή στο φιλόσοφο. Είναι & διαμαρτυρία εναντίον της μυστικής & απροσδιόριστης επιδίωξης, απ’ την πλευρά της «συγκινησιακής πανούκλας», να εκτοξεύσει τα δηλητηριασμένα βέλη της ενάντια στον σκληρά εργαζόμενο ερευνητή, από μια μεγάλη ενέδρα. Δείχνει τι είναι η συγκινησιακή πανούκλα, πως λειτουργεί & πως επιβραδύνει τη πρόοδο. Μαρτυρά επίσης την πιστη στον τεράστιο ανεξερεύνητο θησαυρό, κρυμμένο στα τρίσβαθα της ανθρώπινης φύσης, που είναι έτοιμος να μπει στην υπηρεσία εκπλήρωσης της ανθρώπινης ελπίδας.

       Οι πραγματικά ζωντανοί άνθρωποι, στις σχέσεις τους με τους άλλους & την κοινωνία, είναι απλοϊκά ευγενικοί & απτόητοι & γι’ αυτό, κάτω απ’ τις υπάρχουσες συνθήκες κινδυνεύουν. Νομίζουν ότι οι συνάνθρωποί τους ακολουθούν τους ίδιους νόμους  της ζωής & είναι ευγενικοί, εύσπλαχνοι & γενναιόδωροι. Αυτή η φυσική τάση, που είναι βασική στο υγιές παιδί & στον πρωτόγονο άνθρωπο, γίνεται όσο θα υπάρχει η συγκινησιακή πανούκλα, ο μεγαλύτερος κίνδυνος στον αγώνα για λογική τάξη πραγμάτων στη ζωή. Κι αυτό επειδή, το άρρωστο άτομο αποδίδει επίσης στους συνανθρώπους του τα χαρακτηριστικά των δικών του σκέψεων & πράξεων. Το ευγενές άτομο πιστεύει ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ευγενικοί & δρουν ανάλογα. Το άρρωστο άτομο πιστεύει ότι όλοι οι άνθρωποι λένε ψέματα, διαπράττουν απάτες, κλέβουν & διψούν για εξουσία. Ξεκάθαρα λοιπόν οι ζωντανοί άνθρωποι μειονεκτούν & βρίσκονται σε κίνδυνο. Όταν προσφέρουν κάτι στο άρρωστο άτομο τότε αυτό τους τα παίρνει όλα, χλευάζοντάς τους ή προδίδοντάς τους∙  όταν το εμπιστεύονται, αυτό τους ξεγελά.

       Έτσι ήταν πάντα τα πράγματα. Είναι καιρός πια οι άνθρωποι ν΄ αρχίσουν να γίνονται σκληροί, όπου χρειάζεται σκληρότητα, στη μάχη για την προστασία τους & την ελεύθερη ανάπτυξή τους. Κάνοντας αυτό, δε θα χάσουν την ευγένειά τους αν παραμείνουν πιστοί στην αλήθεια. Υπάρχει ελπίδα στο γεγονός ότι, μεταξύ εκατομμυρίων εργατικών & ευπρεπών ατόμων, υπάρχουν μόνο λίγοι βαριά άρρωστοι που προξενούν δολοφονικές βλάβες, διεγείροντας τα ζοφερά κι επικίνδυνα ένστικτα του «θωρακισμένου ανθρώπου των μαζών», οδηγώντας τον στο οργανωμένο πολιτικό έγκλημα. Υπάρχει μόνο ένα αντίδοτο για τα μικρόβια της συγκινησιακής πανούκλας που καταλαμβάνει το άτομο της μάζας: το ίδιο του το συναίσθημα ζωής. Η ζωή δεν αποζητά τη δύναμη αλλά τη δίκαιη χρήση της μέσα στην κοινωνία. Στηρίζεται στις τρεις κολώνες, του έρωτα, της εργασίας & της γνώσης.

       Αυτός που θέλει να προστατέψει τη ζωή ενάντια στη συγκινησιακή πανούκλα πρέπει να μάθει να χρησιμοποιεί το δικαίωμα του «ελευθέρως εκφράζεσθαι» όπως γίνεται στην Αμερική. Να το χρησιμοποιεί για το καλό, τουλάχιστον σε τέτοιο βαθμό, όσο η συγκινησιακή πανούκλα το χρησιμοποιεί για το κακό. Αν δοθεί ίσο δικαίωμα για έκφραση της γνώμης, ή λογική τελικά πρέπει να νικήσει. Αυτό αποτελεί μια σημαντική ελπίδα.

*

*        *