Η Επιστήμη, του πως να ζούμε. (Άλφρεντ Άντλερ)

Για το βιβλίο αυτό (λίγα λόγια).

Ο Άντλερ ενδιαφέρθηκε πρωταρχικά για τη θεραπευτική, για ομιλίες & συναντήσεις σε μικρότερους κύκλους συζήτησης∙ δεν ήταν πολύ συστηματικός στην τυπογραφημένη δουλειά που άφησε. Ενώ η συνολική βιβλιογραφία του είναι ευρέος φάσματος, τα περισσότερα από τα βιβλία του βασίζονται σε σημειώσεις από διαλέξεις συχνά εκδομένες από κάποιο άλλον. Επιπλέον, αυτές οι σημειώσεις είναι από σειρές ομιλιών που απευθύνονταν σε διαφορετικά ακροατήρια & καλύπτουν βασικά το ίδιο πεδίο, ώστε να υπάρχει σημαντική αλληλοκάλυψη μεταξύ των βιβλίων.

       Το παρόν βιβλίο αποτελεί εξαίρεση, μόνο που δεν είναι πολύ γνωστό για την προέλευσή του σε σχέση με μερικά άλλα βιβλία.       

1.

Οι Αρχές της Ατομικής Ψυχολογίας.

Μόνο μια επιστήμη που ‘ναι άμεσα σχετιζόμενη με τη ζωή είναι μια επιστήμη, είπε ο μεγάλος φιλόσοφος Ουίλιαμ Τζέιμς. Θα μπορούσαμε ακόμη να πούμε ότι σε μια επιστήμη που ‘ναι άμεσα σχετισμένη με τη ζωή, η θεωρία κι η εφαρμογή γίνονται σχεδόν αχώριστες. Η επιστήμη της ζωής, ειδικά αυτή, επειδή παίρνει μορφή & σχήμα απ’ το ρυθμό της ζωής, γίνεται η επιστήμη του πώς να ζεις. Αυτά λαμβάνοντα υπόψη με ιδιαίτερη δύναμη στην επιστήμη της Ατομικής Ψυχολογίας.

Η Ατομική Ψυχολογία προσπαθεί να δει την ατομική ζωή σαν σύνολο & θεωρεί κάθε μοναδική αντίδραση, κάθε κίνηση & εσωτερική τάση σαν ένα αρθρωτό μέρος μιας ατομικής συμπεριφοράς προς τη ζωή.

Μια τέτοια επιστήμη είναι αναγκαστικά προσανατολισμένη στην πρακτική άποψη, γιατί με τη βοήθεια της γνώσης μπορούμε να διορθώσουμε & να τροποποιήσουμε την συμπεριφορά μας.

Η Ατομική Ψυχολογία είναι έτσι «προφητική» με μια διπλή έννοια:

όχι μόνο προλέγει τι θα συμβεί,

αλλά, προλέγει & τι πρόκειται να συμβεί,

με στόχο ότι δεν πρέπει να συμβεί.

Αγώνας για ένα σκοπό.

Η επιστήμη της Ατομική Ψυχολογίας αναπτύχθηκε απ’ την προσπάθεια να κατανοήσουμε αυτήν την μυστήρια δημιουργική δύναμη της ζωής -αυτήν τη δύναμη που εκφράζεται σαν την επιθυμία της εξέλιξης, του αγώνα & της νίκης ενός σκοπού- & ακόμα ν’ αναπληρώνεται η ήττα προς τη μια κατεύθυνση με προσπάθεια για επιτυχία σε μιαν άλλη.

         Αυτή η δύναμη είναι «τελεολογική» -εκφράζεται με τον αγώνα για ένα σκοπό, & σ’ αυτόν τον αγώνα κάθε σωματική & πνευματική τάση είναι φτιαγμένες για συνεργασία. Έτσι είναι αδιανόητο να μελετάμε τις σωματικές τάσεις & πνευματικές καταστάσεις αφηρημένα χωρίς καμιά αναφορά σ’ ένα ατομικό σύνολο. Είναι αδιανόητο λ.χ. ό,τι στην εγκληματική ψυχολογία θα πρέπει να προσέξουμε πολύ περισσότερο το έγκλημα απ’ ότι τον εγκληματία. Είναι ο εγκληματίας, όχι το έγκλημα που μετράει, & αδιάφορο είναι πόσο θα μελετήσουμε την εγκληματική πράξη∙ ποτέ δεν θα κατανοήσουμε την εγκληματικότητά της αν δεν τη δούμε σαν κάποιο επεισόδιο της ζωής ενός συγκεκριμένου ατόμου. Η ίδια στα φαινόμενα πράξη μπορεί να ‘ναι εγκληματική στη μια περίπτωση, & να μην είναι σε μιαν άλλη. Το σημαντικό είναι να κατανοούμε το ατομικό περιεχόμενο (το σκοπό της ζωής ενός ατόμου), που χαράζει τη κατευθυντήρια γραμμή όλων του των πράξεων & κινήσεων. Αυτός ο σκοπός είναι, που μας δίνει τη δυνατότητα να κατανοούμε το κρυμμένο νόημα πίσω από τις διάφορες ξεχωριστές ενέργειες (τις βλέπουμε σαν μέρος ενός συνόλου). Αντίθετα, όταν μελετάμε τα μέρη ενός συνόλου, παίρνουμε μια καλύτερη αίσθηση του συνόλου.

         Στην περίπτωση του ίδιου του συγγραφέα, το ενδιαφέρον για τη ψυχολογία ξεκίνησε εξασκώντας την ιατρική. Η εξάσκηση της ιατρικής προμήθευσε  την τελεολογική ή σκόπιμη άποψη που ‘ναι απαραίτητη για την κατανόηση των πνευματικών συμβάντων. Στην ιατρική βλέπουμε όλα τα όργανα να αγωνίζονται να φτάσουν συγκεκριμένους σκοπούς. Έχουν συγκεκριμένο σχήμα που αποκτούν με την ωρίμανσή τους. Επιπλέον, στην περίπτωση που υπάρχουν οργανικές ατέλειες, πάντα βλέπουμε τη φύση να προσπαθεί να ξεπεράσει το ελάττωμα, ή να το αναπληρώσει αναπτύσσοντας ένα άλλο όργανο για να αναλάβει τις λειτουργίες του ελαττωματισμού. Η ζωή πάντοτε έχει τάση να συνεχίσει & η ζωική δύναμη ποτέ δεν υποχωρεί σε εξωτερικά εμπόδια χωρίς να αγωνιστεί.

         Τώρα η δραστηριότητα της πνεύματος είναι ανάλογη με τη δραστηριότητα της οργανικής ζωής. Σε κάθε νου βρίσκεται η ιδέα ενός σκοπού ή ιδανικού που θέλει να φτάσει πέρα από την κατάσταση του παρόντος & να ξεπεράσει τις υπάρχουσες ατέλειες & δυσκολίες προβάλλοντας ένα συγκεκριμένο σκοπό για το μέλλον. Χάρη αυτού του συγκεκριμένου σκοπού το άτομο μπορεί να θεωρεί ότι είναι ο εαυτός του ανώτερος των δυσκολιών του παρόντος, γιατί έχει στο νου του την επιτυχία του στο μέλλον. Χωρίς την έννοια του σκοπού, η ατομική δραστηριότητα θα ‘παυε να ‘χει νόημα. Κάθε ένδειξη υπαγορεύει το γεγονός ότι ο προσδιορισμός ενός σκοπού -ένα συγκεκριμένο σχήμα του σκοπού- πρέπει να συμβαίνει νωρίς στη ζωή, κατά τη διαμορφωτική περίοδο της παιδικής ηλικίας. Ένα είδος πρωτότυπου ή προσχέδιο μιας ώριμης προσωπικότητας αρχίζει να εξελίσσεται σ’ αυτή τη περίοδο. Μπορούμε να φανταστούμε πως γίνεται η διαδικασία. Ένα παιδί, όντας αδύναμο, αισθάνεται κατώτερο & βρίσκεται σε μια κατάσταση αφόρητη γι’ αυτό. Απ’ αυτήν τη στιγμή αγωνίζεται να εξελιχθεί, κι αγωνίζεται να εξελιχθεί πάνω σε μια γραμμή κατεύθυνσης ορισμένη απ’ το σκοπό, που διαλέγει για τον εαυτό του. Το υλικό που χρησιμοποιείται για την εξέλιξη σ’ αυτό το στάδιο είναι λιγότερα σημαντικό απ’ το σκοπό, ο οποίος αποφασίζει τη γραμμή κατεύθυνσης. Πως ορίζεται αυτός ο σκοπός είναι δύσκολο να πούμε, αλλά είναι ολοφάνερο ότι ένας τέτοιο σκοπός υπάρχει & επικρατεί σε κάθε στιγμή του παιδιού. Λίγο είναι κατανοητά τα περί δυνάμεων, ωθήσεων, αιτιών, ικανοτήτων ή ανικανοτήτων σ’ αυτή τη πρώιμη περίοδο.

         Μέχρι τώρα δεν υπάρχει σαν πραγματικότητα ένα «κλειδί» γιατί η κατεύθυνση ορίζεται οριστικά μόνο, αφού το παιδί καθορίσει το σκοπό του. Μόνον όταν δούμε την κατεύθυνση. Στην οποία τείνει η ζωή μπορούμε να μαντέψουμε τι βαθμίδες θα υπάρξουν στο μέλλον.

         Είναι αλήθεια ότι, αναφέρεται η λέξη «σκοπός», είναι πιθανόν ο αναγνώστης να ‘χει μια ασαφή εντύπωση. Η ιδέα χρειάζεται συγκεκριμενοποίηση. Τώρα σε τελευταία ανάλυση, το να χουμε ένα σκοπό είναι το να φιλοδοξούμε να μαστέ σαν τον υποτιθέμενο «θεό» -(Στην πραγματική του έννοια, ο όρος «θεός» αντιστοιχεί στο σύνολο των πάντων που μας περιβάλλουν & όλων αυτών που μας συνθέτουν ως ανθρώπους. Είναι το επίπεδο της ανθρώπινης φύσης, κατά το οποίο έχουμε ανάπτυξη πλήρως όλες τις βιολογικές μας δυνατότητές, ως Άνθρωποι!!!!!!!)- των θρησκειών. Οι παιδαγωγοί θα πρέπει να ‘ναι προσεχτικοί στην προσπάθειά τους να μορφώσουν τους εαυτούς τους & τα παιδιά τους να μοιάσουν στο αγαθό της ολοκληρωμένης σε δυνατότητες φύσης του Ανθρώπου!!!!!!! Μια διαπίστωση πραγματική είναι ότι το παιδί στην εξέλιξή του υποκαταστήνει ένα πιο συγκεκριμένο κι άμεσο σκοπό. Τα παιδιά ψάχνουν το δυνατότερο πρόσωπο του περιβάλλοντός τους & το υιοθετούν για μοντέλο ή για σκοπό τους. Μπορεί να ‘ναι ο πατέρας, ή ίσως η μητέρα γιατί βρίσκουμε ότι κι ένα αγόρι ακόμα πιθανόν να επηρεαστεί μιμείται την μητέρα του, αν αυτή φαίνεται το δυνατότερο πρόσωπο. Αργότερα θέλουν να γίνουν αμαξάδες, γιατί πιστεύουν ότι ο αμαξάς είναι το πιο δυνατό πρόσωπο.

         Μόλις τα παιδιά συλλάβουν ένα τέτοιο σκοπό, φέρονται, αισθάνονται & ντύνονται σαν αμαξάδες & αποχτούν όλα τα χαρακτηριστικά του συμφωνούν με το σκοπό. Αλλά όταν ο αστυφύλακας παρουσιαστεί, ο αμαξάς χάνει την αξία του… Αργότερα πάλι, το ιδανικό μπορεί να ‘ναι ο γιατρός ή ο δάσκαλος. Γιατί ο δάσκαλος τιμωρεί το παιδί, κι έτσι αποχτά το σεβασμό, σαν δυνατό άτομο.

         Το παιδί έχει διαλέξει ένα συγκεκριμένο σύμβολο για το σκοπό του, & βλέπουμε ότι ο σκοπός που διαλέγει είναι πράγματι ενδεικτικός του κοινωνικού του ενδιαφέροντος. Έν’ αγόρι όταν ρωτήθηκε τι θέλει να γίνει αργότερα, είπε «θέλω να γίνω δήμιος». Αυτός παρουσιάζει έλλειψη κοινωνικού ενδιαφέροντος. Το αγόρι επιθυμούσε να γίνει κύριος της ζωής & του θανάτου. Επιθυμούσε να ‘ναι ο πιο δυνατός της κοινωνίας που διευθυνόταν έτσι, για την άχρηστη ζωή. Ο σκοπός να γίνεις γιατρός είναι κι αυτός συνυφασμένος με την επιθυμία να ‘σαι κύριος της ζωής & του θανάτου, αλλά εδώ ο σκοπός πραγματοποιείται μέσω μιας κοινωνικής υπηρεσίας.

------- ------- ------- ------- ------- ------- -------